Nauka jaką jest psychologia doczekała się już sporego
dorobku odkryć i może wytłumaczyć nam bardzo wiele. I na szczęście coraz częściej
sięgamy po profesjonalną (bardziej lub mniej) literaturę, dzięki której
rozjaśnia nam się myślenie o sobie. Czasem potrzebujemy takiego wielkiego
wewnętrznego AHA żeby poukładać sobie siebie. Ale nie tylko psychologia, bo przecież
także szeroko pojęta filozofia, matka wszystkich nauk stara się systematyzować
prawidłowości ludzkiej egzystencji. Stąd teorii ludzkich osobowości nie
brakuje.
Mamy zatem wiele fantastycznych pozycji książkowych, które
prezentują różnego rodzaju typologie osobowości ukierunkowane zazwyczaj na
konkretną ich sferę. Przykładem rozważań w obszarze zwiąków partnerskich może
być pozycja autorstwa dr Helen Fisher: Dlaczego
on? Dlaczego ona? Autorka wyróżnia tu cztery konstelacje osobowości w
kontekście relacji damsko-męskich. Innym przykłatem typologii w tej samej tematyce może być praca autorstwa
Everett Shostrom’a i James Kavanaugh’a :
Between man and woman; the dynamics of
intersexual relationships gdzie znajdziemy nie tylko opis schematycznie
tworzonych relacji, ale też dowiemy się skąd wynikają. Powszechnie znane są też
teorie temperamentów, jako wypadkowe trzech aspektów osobowości, tj.
emocjonalności, aktywności i towarzyskości. I tutaj najbardziej znane są te
skonstruowane przez Pawłowa oraz Hipokratesa-Galena.
Teorie osobowości próbują wyjaśniać także funkcjonowanie
człowieka na płaszczyźnie różnic biologicznych. Potocznie mówimy np. o „skowronkach” i
„sowach” które to typy mają wyjaśnić skłonność ludzi do wstawania z łóżka
bardziej rano lub bardziej później. Okazuje się jednak, że mamy też typ
pośredni. Zgłębić tę tematykę możemy czytając publikację Twój
zegar biologiczny. Jak z nim żyć w zgodzie? (atorzy : J. Waterhouse,
D.Minors, M.Waterhouse).
Ludzie różniąc się
pod względem układu nerwowego odmiennie funkcjonują także w relacji z otoczeniem. Mówi się więc o
introwertykach i ekstrawertykach. Są to określenia wprowadzone przez C. G.
Junga, jednak modyfikowane przez licznych autorów. Definicje są rozbieżne, ale
powszechnie wiadomo, że introwertyk to osoba przeżywająca życie bardziej w
swojej głowie, a ekstrawertyk poprzez aktywną relację ze światem. Ciekawostką jest
też to, że istnieją osoby charakteryzujące się zrównoważeniem pomiędzy
ekstrawersją i introwersją – tę cechę nazwano ambiwersją.
Typologie osobowości funkcjonują więc bardziej lub mniej
naukowo i każdy z nas ma jakąś wiedzę na ten temat. Ja swoją wiedzę
konsekwentnie poszerzam od dłuższego już czasu. W pewnym momencie zdałam sobie
sprawę z tego, że najlepszy system wyjaśniający powinien być zarazem ogólny jak
i szczegółowy. Ogólny – by wyjaśniać osobowość człowieka na każdej płaszczyźnie
życia i szczegółowy – by robić to w sposób w miarę dokładny.
I tak oto pojawia się Enneagram. System dziewięciu typów
osobowości wprowadzony w 1970 roku przez badacza Oscara Ichazo, który
poszerzony jest o typy dodatkowe, czyli tzw. ‘skrzydła’. Enneagram nawiązuje do
wielu sfer naszego życia opisując
stosunek do pracy, miłości, wiedzy, władzy, stresu, czasu. Określa jakie
charakteryzują nas mechanizmy obronne oraz jak przeszkadzają one nam w dobrym
funkcjonowaniu w życiu. Założenie jest proste : należy poznać co ogranicza nas
w rozwoju i owe bariery pokonać. Na tym polegać ma praca z enneagramem.
Systemowi zarzuca się brak solidnych podstaw naukowych, aczkolwiek
z moich obserwacji jest zadziwiająco trafny. Zauważalnie nawiązuje do naukowo
ugruntowanych teorii osobowości i wiąże je ze sobą. Także Helen Palmer
prowadząc szerokie badania udowodniła zgodność Enneagramu z zachodnią psychologią.
Swój własny typ można poznać robiąc niedługi test w sieci. Myślę, ze na prawdę
warto zrobić ten krok ku samoświadomości – polecam!
